Grondwaterpeil zakt razendsnel: dit maakt deze zomer zo gevaarlijk

Het lijkt haast onbegrijpelijk: na het natste jaar sinds het begin van de metingen, kleurt Vlaanderen deze zomer opnieuw droogrood op de kaarten van de Vlaamse Milieumaatschappij. Meer dan zes op de tien meetpunten geven nu al lage tot zeer lage grondwaterstanden aan, terwijl we amper in juli zitten. Vooral in West- en Oost-Vlaanderen en in de provincie Antwerpen daalt het ondiepe grondwaterpeil razendsnel.

Volgens hydroloog Patrick Willems (KU Leuven) mogen we ons aan een herhaling van de dramatische zomer van 2022 verwachten. “Toen kwamen de waterreserves in het Albertkanaal en de Maas ernstig onder druk. De situatie werd pas laat gestabiliseerd.” Ook dit jaar ziet hij duidelijke signalen van zorg: “De afname van het grondwater is dit jaar opvallend vroeg ingezet, al vanaf februari.”

De verklaring voor dit snelle keerpunt? Na een bijzonder natte winter, die veel hoop gaf op hernieuwde reserves, volgde een kurkdroge lente. De tweede droogste lente sinds het begin van de waarnemingen, gecombineerd met warme temperaturen, zorgde ervoor dat veel water verdampte nog voor het de kans kreeg om in de bodem te trekken.

De voorbije weken deden daar nog een schep bovenop. Hittegolven en nauwelijks regen maken dat Vlaanderen razendsnel uitdroogt. Zelfs als het de komende weken normaal of nat weer wordt, blijven de vooruitzichten voor grote delen van het land somber. Enkel in Limburg lijkt het ondiepe grondwater voorlopig nog stand te houden.

Volgens Willems is dit geen toeval meer: “Vijf van de laatste acht zomers werden gekenmerkt door extreme droogte. Wat vroeger één keer in de twintig à vijftig jaar gebeurde, is nu bijna normaal geworden.” De oorzaak ligt bij de veranderende luchtcirculatie en een verzwakte straalstroom, die ervoor zorgt dat weersystemen langer op dezelfde plek blijven hangen. Resultaat: meer kans op langdurige droogte, afgewisseld met intense regenval.

Daar komt nog bij dat we in Vlaanderen structureel te weinig regenwater vasthouden. “We zijn het nog te veel gewoon om regenwater zo snel mogelijk naar zee af te voeren. Die reflex moeten we dringend herzien", waarschuwt Willems in Het Nieuwsblad.

Het is duidelijk: Vlaanderen bevindt zich in een fragiele waterbalans. En de zomer is nog lang niet voorbij.