Mensen met deze gewoontes worden later arm – herken jij jezelf?

Sommige mensen verdienen ruim voldoende en leven toch voortdurend met geldzorgen. Anderen hebben een bescheiden inkomen, maar bouwen gestaag spaargeld op. Hoe dat verschil ontstaat? Vaak ligt het niet aan hoeveel je verdient, maar aan wat je gewoontegedrag is. Onzichtbare gewoontes bepalen je financiële toekomst – soms zonder dat je het beseft.

Je herkent het vast: “Het is maar tien euro”, denk je dan. Een snelle lunch hier, een extra streamingdienst daar, een app-abonnementje dat je vergat stop te zetten. Al die kleine uitgaven lijken onschuldig, tot je ze optelt. Volgens Testaankoop geven veel Belgen maandelijks tientallen euro’s uit aan “vergeten” uitgaven. Op jaarbasis gaat het over honderden tot zelfs duizenden euro’s.

Dat patroon zie je ook bij impulsaankopen. Mensen met een gewoonte om zichzelf te “belonen” na een moeilijke dag, klikken sneller op 'koop nu' zonder het echt nodig te hebben. Winkels spelen daarop in met slimme psychologische trucs, zoals tijdelijke deals of countdowns. Je krijgt het gevoel dat je geld bespaart, terwijl je eigenlijk meer uitgeeft.

De schuldige stilstand
Een andere veelvoorkomende gewoonte bij mensen die later financieel in de knel raken, is uitstelgedrag. Je weet dat je je uitgaven eens moet bekijken, of een budget moet opstellen, maar je schuift het voor je uit. Geldzaken voelen vaak ingewikkeld of saai. En dus negeer je ze liever.

Daar komt nog bij dat velen hun geldzaken niet bespreken. Niet met hun partner, niet met vrienden. Dat maakt het taboe groter en de drempel om actie te ondernemen hoger. Terwijl net praten over geld – ook over fouten of valkuilen – je bewuster maakt van wat er anders kan.

Leven op krediet: een tikkende tijdbom
Mensen die gewend zijn om aankopen te doen met krediet, komen vaak in een sluimerende schuldenspiraal terecht. Een kredietkaart lijkt handig, maar wie het volledige bedrag niet op het einde van de maand terugbetaalt, betaalt stevige intresten. Volgens de FSMA lopen die op tot meer dan 10% per jaar. En dan hebben we het nog niet over uitgestelde betalingen of consumentenkredieten die verleidelijk lijken, maar je op termijn vastzetten.

Ook hier geldt: het begint klein. Een nieuwe smartphone op afbetaling, een vakantie met gespreide betaling... Voor je het weet heb je meerdere kleine schulden lopen die samen een last vormen die je niet meer overziet.

Geen buffer = kwetsbaar
Een van de meest risicovolle financiële gewoontes is het ontbreken van een noodbuffer. Wie elke maand zijn volledige loon uitgeeft – zelfs als dat loon ruim is – staat met lege handen als er iets onverwachts gebeurt. Een kapotte wasmachine, een ziekenhuisfactuur of een periode zonder werk kunnen dan meteen voor stress zorgen. Een goede buffer van drie tot zes maanden vaste kosten is volgens experten essentieel om financiële rust op te bouwen.

Toch sparen veel mensen pas wanneer er “iets overblijft” aan het eind van de maand. Maar in de praktijk blijft er dan zelden iets over. De oplossing? Sparen zodra je loon binnenkomt, en je uitgaven aanpassen aan wat er dan nog over is – niet omgekeerd.

Zo herken je het – en zo keer je het om
Vraag jezelf eerlijk af: herken jij jezelf in één van deze gewoontes? Laat je vaak kleine bedragen door de vingers glippen? Betaal je regelmatig iets achteraf? Durf je niet naar je bankapp te kijken als het maand einde nadert?

Het goede nieuws is dat je gewoontes kan doorbreken. Begin klein: bekijk je bankafschriften van de voorbije maand en duid minstens vijf uitgaven aan die je in de toekomst kan vermijden. Zet daarna een automatische spaaropdracht op je rekening, hoe klein ook. En praat erover – met iemand die je vertrouwt