Iedereen doet dit bij Action, maar het kost je meer dan je denkt

Je stapt naar binnen voor vuilniszakken. Of een navulling voor je Swiffer. Je weet exact wat je nodig hebt, en toch: twintig minuten later sta je buiten met een goed gevulde winkeltas en een bon van 34,60 euro. En terwijl je die tas in je koffer legt, dringt het pas door. Wat is er in hemelsnaam gebeurd?

Wat Action zo onweerstaanbaar maakt, is de illusie van controle. Alles voelt goedkoop. Alles lijkt ook nuttig. “Ach, het is maar 99 cent”, denk je bij het zoveelste accessoire voor je badkamerkastje. Het probleem? Al die kleine bedragen maken samen één groot bedrag – en voor je het weet heb je een halve weekboodschap uitgegeven aan spullen die je niet van plan was te kopen.

'Goed bezig'
Volgens budgetcoach Vanessa Matthysen, die eerder aan HLN haar visie gaf op impulsief koopgedrag, is dat typisch: “We denken dat we slim bezig zijn, maar vaak kopen we zonder na te denken over het totaalplaatje.” Het zijn net die kleine uitgaven die je op het einde van de maand het hardst voelt, zegt ze.

Vaak hebben mensen thuis al een voorraadje spullen liggen die nog in hun verpakking zitten. Dubbele tubes tandpasta, een derde geurkaars, knutselmateriaal waarvan je ooit dacht dat je het zou gebruiken, en herbruikbare koffiebekers die nooit in je handtas zijn geraakt. Toch blijven we ze kopen. Niet omdat we ze echt nodig hebben, maar omdat ze zich voordoen als koopje, en ons het gevoel geven dat we ‘goed bezig’ zijn.

Het is een slim spel dat je brein meespeelt. Elke nieuwe vondst, elke tijdelijke aanbieding of nieuwe geur uit de schoonmaaklijn triggert een klein beetje dopamine – de beloningsstof die ons het gevoel geeft iets bereikt te hebben. Niet toevallig lopen de populairste paden bij Action langs schappen vol seizoensspullen, trendy gadgets of stijlvolle opbergdozen. Alles is er zó opgesteld dat je voortdurend iets ‘ontdekt’.

Maar niet alles is een goeie deal. Test Aankoop wees er eerder al op dat sommige merkproducten bij Action duurder zijn dan tijdens tijdelijke promoties bij supermarkten als Lidl of Colruyt. En wie op kwaliteit wil inzetten, moet ook durven toegeven dat sommige artikelen gewoon niet lang meegaan. Een goedkope keukenschaar die na drie weken bot wordt, of een powerbank die nauwelijks werkt, kosten op termijn meer dan ze opbrengen.

Valkuilen
Toch zijn we massaal fan van Action. Omdat het gezellig voelt. Omdat het goedkoop lijkt. Omdat we graag het gevoel hebben dat we slim en efficiënt aan het winkelen zijn. Maar net in die combinatie schuilt het gevaar: hoe meer je het gevoel hebt controle te hebben, hoe makkelijker je die in werkelijkheid verliest.

Gedragspsychologe Elke Van Hoof legde het eerder uit in Nina: “Het gevoel van een ‘koopje doen’ activeert het beloningssysteem in ons brein. Daardoor denken we minder rationeel na op het moment zelf.” Dat verklaart waarom mensen vaak pas aan de kassa beseffen hoeveel ze eigenlijk hebben uitgegeven.

Wil je het anders aanpakken? Begin met je winkelbezoek bewuster te maken. Ga nooit zomaar ‘even kijken’. Vermijd de valkuil van “het is maar een euro”. Kijk eens kritisch naar wat je thuis al hebt. En stel jezelf oprecht de vraag: “Heb ik dit écht nodig?” Want ja, je mag jezelf gerust af en toe iets gunnen. Maar misschien niet elke keer als je bij Action naar binnen stapt.