Listeria duikt op in België: waarom dit virus zo gevaarlijk is en hoe je jezelf beschermt

13 aug , 17:00 • Binnenland

In België is voor het eerst een geval van listeria vastgesteld dat rechtstreeks gelinkt kan worden aan de recente uitbraak in Frankrijk. Dat bevestigt gezondheidsinstituut Sciensano. Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) heeft ondertussen al meerdere kazen uit de rekken gehaald en waarschuwt dat er mogelijk nog meer producten zullen volgen.

Hoe zit het met het Belgische geval?

Dit jaar zijn in ons land al 62 besmettingen met listeria geregistreerd. Eén van die gevallen kan genetisch gekoppeld worden aan de bacteriestam die momenteel in Frankrijk voor problemen zorgt. Het gaat om een patiënt die midden juli in het ziekenhuis werd opgenomen met een infectie door Listeria monocytogenes.

Opvallend: het is niet zeker of de besmetting daadwerkelijk door Franse kaas werd veroorzaakt. De patiënt herinnert zich niet dat hij of zij dergelijke kazen gegeten heeft, en is de voorbije maanden ook niet in Frankrijk geweest. Toch is het genetische spoor duidelijk verwant aan de Franse uitbraak.

De situatie in Frankrijk

In Frankrijk hebben de gezondheidsdiensten tot nu toe 21 besmettingen vastgesteld, waarvan 18 sinds juni. Twee mensen zijn aan de gevolgen overleden. Onderzoek van het Franse ministerie van Landbouw en het nationale agentschap voor Volksgezondheid wijst op een link met gepasteuriseerde melkkaas van het bedrijf Chavegrand in Maison-Feyne.

Er zijn tientallen varianten van deze kaas teruggeroepen bij grote ketens zoals Carrefour, Lidl en Leclerc. De besmetting heeft geleid tot een van de grootste voedselveiligheidscrises van de afgelopen jaren in de Franse zuivelsector. Omdat veel van deze kazen ook in België verkocht worden, is het FAVV extra alert.

Wat is listeria precies?

Listeriose is een infectieziekte veroorzaakt door de bacterie Listeria monocytogenes. De bacterie komt voor in rauwe voedingsmiddelen en kan zelfs groeien bij koelkasttemperaturen. Vooral zachte kazen, gerookte vis, vleeswaren en rauwe melkproducten vormen een risico.

De klachten variëren van milde maag-darmproblemen tot ernstige complicaties zoals hersenvliesontsteking. Typische symptomen zijn misselijkheid, buikkrampen, diarree of constipatie, hoofdpijn, koorts en spierpijn. In ernstige gevallen kan listeriose leiden tot verwardheid, evenwichtsstoornissen en zelfs de dood.

Een belangrijk kenmerk: de incubatietijd kan oplopen tot wel acht weken. Dat betekent dat iemand besmet kan zijn zonder het meteen te weten, wat het traceren van de bron moeilijk maakt.

Wie loopt het meeste risico?

Iedereen kan ziek worden van listeria, maar bepaalde groepen lopen een veel hoger risico op ernstige gevolgen:

Zwangere vrouwen (vanwege het risico op miskraam of ernstige ziekte bij het ongeboren kind)
Pasgeborenen en jonge kinderen
Ouderen
Mensen met een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door ziekte of medicatie

Voor hen kan listeriose levensbedreigend zijn.

Hoe bescherm je jezelf?

Gezondheidsdiensten raden deze voorzorgsmaatregelen aan:

Vermijd risicoproducten Vooral voor kwetsbare groepen geldt: laat zachte kazen van rauwe melk, gerookte vis, niet-verhitte vleeswaren en rauwe melkproducten staan.
Koel correct Houd de koelkast op maximaal 4 °C en de diepvries op −18 °C. Gooi restjes weg die langer dan twee dagen in de koelkast liggen.
Hygiëne is cruciaal Was handen, snijplanken, messen en werkbladen grondig na contact met rauwe producten. Reinig de koelkast regelmatig.
Verhit voedsel voldoende Kook of bak risicoproducten tot minstens 74 °C, zodat de bacterie wordt gedood.
Let op bij klachten Krijg je koorts, spierpijn of maag-darmklachten na het eten van risicoproducten, raadpleeg dan meteen een arts – zeker als je tot een risicogroep behoort.

Meer terugroepingen mogelijk

Het FAVV laat weten dat de situatie nauwlettend gevolgd wordt en dat er extra terugroepingen kunnen komen naarmate het onderzoek vordert. Het advies is om alert te blijven voor waarschuwingen in de media en op de website van het FAVV.

Wie vermoedt dat hij of zij besmette kaas in huis heeft, wordt gevraagd het product niet te consumeren, het apart te bewaren in een afgesloten zak en terug te brengen naar het verkooppunt.

Snelheid

Het eerste Belgische geval in verband met de Franse listeria-uitbraak toont hoe snel voedselgerelateerde besmettingen landsgrenzen kunnen overschrijden. Omdat de symptomen vaak pas weken later optreden, is preventie de beste bescherming.

Zeker voor zwangere vrouwen, ouderen, jonge kinderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem geldt: neem geen risico’s. Let op wat je eet, volg de koel- en hygiënerichtlijnen en blijf waakzaam voor terugroepacties. In een wereld waarin voeding en handel zo sterk verweven zijn, kan één product in meerdere landen tegelijk voor problemen zorgen – en dan is alertheid onze sterkste verdediging.