Je krijgt weer vaste energietarieven: dit verandert er voor jouw factuur

09 jul , 18:00 • Financieel

Vlaams minister van Energie Melissa Depraetere (Vooruit) voert een opvallende verplichting in voor alle energieleveranciers op de Vlaamse markt: zij moeten voortaan opnieuw minstens één vast contract aanbieden, zowel voor elektriciteit als voor gas. Dat vaste contract moet een looptijd van minstens één jaar hebben.

Volgens Depraetere is dat noodzakelijk om consumenten te beschermen tegen plotse prijsschommelingen en onverwacht hoge energiefacturen. “Een vast contract is nog altijd de beste bescherming tegen torenhoge facturen”, stelt ze.

De maatregel komt er nadat uit cijfers van energieregulator VREG bleek dat slechts de helft van de leveranciers vandaag nog vaste tarieven aanbiedt. Dat terwijl tot begin 2022 meer dan 70% van de gezinnen net voor een vast contract koos.

Terugblik op de energiecrisis: variabele tarieven en factuurschokken

Tijdens de energiecrisis verdwenen vaste contracten massaal uit het aanbod. Leveranciers wilden zichzelf beschermen tegen volatiele marktprijzen en schakelden daarom over naar variabele of dynamische tarieven. Daardoor kwamen veel consumenten terecht in contracten waarvan de prijs per maand sterk kon variëren, afhankelijk van de energiebeurzen.

Het gevolg waren onvoorspelbare en vaak extreem hoge facturen, met uitschieters tot boven de 1.000 euro per maand. Vooral gezinnen zonder buffer kwamen daardoor onder zware druk te staan.

Met de nieuwe verplichting wil de Vlaamse regering meer keuzevrijheid, transparantie en voorspelbaarheid garanderen voor energieverbruikers.

Wat is het verschil tussen vast, variabel en dynamisch?

Vast contract: Je betaalt een vaste prijs per kWh gedurende de volledige looptijd van het contract (minimaal 1 jaar). Geen verrassingen, maar vaak iets duurder.
Variabel contract: De prijs wijzigt meestal per maand of per kwartaal, afhankelijk van de markt. Je profiteert bij dalende prijzen, maar loopt risico bij stijgingen.
Dynamisch contract: De prijs volgt realtime de energiemarkt (per uur). Dit vereist actieve opvolging en slimme meters, en is vooral geschikt voor ervaren gebruikers.

Dankzij de nieuwe regelgeving zullen alle drie de opties opnieuw beschikbaar zijn bij elke leverancier.

Zijn vaste contracten goedkoper?

Niet noodzakelijk. In 2024 betaalden gezinnen met een vast contract gemiddeld 254 euro meer voor stroom en 375 euro meer voor gas dan gezinnen met een variabel tarief, blijkt uit cijfers van VREG. Toch kiezen veel mensen bewust voor die hogere prijs in ruil voor voorspelbaarheid.

Een vast contract beschermt je immers tegen pieken in de markt, zoals die zich voordeden tijdens de oorlog in Oekraïne of extreme koudeperiodes.

Het blijft dus een persoonlijke afweging: zekerheid of mogelijk voordeel op korte termijn.

Vergelijk voor je kiest: de V-test blijft belangrijk

Minister Depraetere wijst op het belang van prijsvergelijking via de V-test, de online simulatietool van de Vlaamse energieregulator. Die laat toe om eenvoudig tarieven en formules te vergelijken, afgestemd op je eigen verbruik.

Volgens de minister moet de nieuwe verplichting de energiemarkt transparanter maken. “Consumenten moeten opnieuw echt kunnen kiezen en begrijpen waarvoor ze tekenen”, klinkt het.

De verplichting geldt voor alle leveranciers actief op de Vlaamse markt en moet ervoor zorgen dat niemand nog verplicht is om in te stappen in een variabel contract als dat niet gewenst is.

Wanneer gaat de maatregel in?

De beslissing is officieel aangekondigd, maar moet nog via het juiste wettelijke kader in werking treden. Verwacht wordt dat de verplichting in de loop van 2025 ingaat, zodat leveranciers de tijd krijgen om hun aanbod aan te passen.

Intussen blijft het belangrijk om als consument je contract regelmatig te controleren en eventueel over te stappen als je huidige leverancier geen vaste formule aanbiedt.

Met deze nieuwe regelgeving maakt Vlaanderen komaf met de eenzijdige contractpolitiek die de energiecrisis in gang zette. De vrije keuze keert terug – en daarmee ook een stukje rust in de energiefactuur.