Mensen met deze eigenschap maken meer kans op een burn-out (zonder dat ze het weten)

Ze doen alles goed. Altijd op tijd, altijd voorbereid, altijd bereid om nét dat tikkeltje meer te geven dan anderen. Op het werk, thuis, bij vrienden – je kunt op hen rekenen. Maar net die eigenschap, waar ze zo vaak om geprezen worden, is ook hun grootste valkuil. Want perfectionisten lopen een opvallend hoger risico op een burn-out, vaak zonder het zelf door te hebben.

Hoewel we burn-out vaak linken aan werkdruk of stressvolle omstandigheden, tonen recente studies dat het vooral de persoonlijke kenmerken zijn die bepalen wie uiteindelijk uitvalt. En perfectionisme springt er telkens opnieuw uit als rode vlag.

Perfectionisme is geen streven naar kwaliteit, maar een dieperliggende overtuiging dat fouten onaanvaardbaar zijn. Perfectionisten zijn extreem kritisch voor zichzelf, stellen onrealistische standaarden en zijn vaak bang voor afwijzing of teleurstelling.

Psychologe en burn-outspecialiste Elke Van Hoof benadrukt in haar werk vaak dat perfectionisten intern enorm veel druk ervaren en zichzelf zelden voldoende rust gunnen. Volgens haar hangt dat samen met het gevoel dat hun eigenwaarde volledig bepaald wordt door hun prestaties.

Dat maakt dat perfectionisten vaak veel langer doorgaan dan anderen. Ze negeren signalen van vermoeidheid, stellen nooit teleur en nemen zelden gas terug. Maar die mentale houding vraagt een torenhoge energieprijs, en op termijn raakt de batterij leeg.

Wat perfectionisten extra kwetsbaar maakt, is dat ze hun grenzen moeilijk herkennen of erkennen. Vroege waarschuwingssignalen zoals verminderde concentratie, slechter slapen of een kort lontje worden door henzelf vaak weggewuifd als ‘even een dipje’.

Bovendien vermijden perfectionisten het vaak om hulp te zoeken. Ze vinden dat ze het zélf moeten kunnen oplossen, uit trots of uit schaamte. Dat vergroot de kans dat ze blijven doorlopen tot het écht niet meer gaat.

Volgens een studie van de KU Leuven stijgt de kans op burn-out bij mensen met uitgesproken perfectionistische trekken met bijna 30 procent. Vooral ‘sociale perfectionisten’ – mensen die hun waarde afmeten aan hoe ze denken dat anderen hen zien – zitten in de gevarenzone.

Het goede nieuws is: perfectionisme is geen levenslang vonnis. Het vraagt wel bewustwording en oefening. Cognitieve gedragstherapie is één van de meest bewezen methodes om perfectionistische denkpatronen te doorbreken. Daarbij leert men mildere, realistischere gedachten aan te nemen in plaats van zwart-wit perfectionisme.

Ook op de werkvloer is een cultuurshift nodig. Veel perfectionisten floreren in omgevingen waar fouten maken bespreekbaar is en prestaties niet de enige maatstaf zijn. Een veilige, menselijke werkcultuur kan veel voorkomen.