Waarom vogels voeren in de winter belangrijker is dan ooit

Een tuin vol fluitende vogels geeft leven, zelfs op de grijsste winterdagen. Toch hebben die kleine bezoekers het steeds moeilijker om de koude maanden door te komen. Waar ze vroeger genoeg voedsel vonden in heggen, hagen en velden, is dat nu vaak anders. Steeds meer tuinen zijn strak betegeld en natuurgebied wordt schaarser.

Een natuurexpert zegt: “Vogels hebben het niet alleen koud in de winter, ze vinden ook steeds minder te eten. Door te voeren help je ze letterlijk overleven.”

De voorbije jaren is het aantal insecten in België sterk gedaald. Dat lijkt op het eerste gezicht goed nieuws voor wie last had van muggen of bladluizen, maar voor vogels is het een ramp. Veel tuinvogels — van mezen tot roodborstjes — leven grotendeels van larven en insecten. In de winter verdwijnen die bijna volledig, waardoor de dieren afhankelijk worden van wat ze nog in tuinen vinden.

Volgens Natuurpunt is de voedselschaarste tegenwoordig groter dan ooit. Niet alleen door koude, maar ook omdat er minder bessenstruiken, hagen en wilde hoekjes overblijven.

Een vogelkenner zegt: “We hebben onze tuinen de voorbije decennia te netjes gemaakt. Alles wat dood is, halen we weg, maar net daar schuilt vaak het leven dat vogels nodig hebben.”

Vogels bijvoeren hoeft niet ingewikkeld te zijn, maar er zijn wel een paar regels. De meeste mensen hangen vetbollen of pindaslingers op, maar het loont om iets verder te kijken. Kool- en pimpelmezen zijn dol op ongezouten pinda’s en zonnebloempitten, terwijl merels en roodborstjes liever zachte vruchten eten zoals rozijnen of appelstukjes.

Zet ook altijd een schaaltje water neer, zelfs bij vriesweer. Vogels drinken niet alleen, ze gebruiken het ook om hun veren te reinigen — cruciaal om warmte vast te houden.

Een tip van Vogelbescherming Vlaanderen: voer liever regelmatig kleine porties dan één keer veel. Zo bederft het voedsel niet en wennen vogels aan je tuin als veilige plek.

Een natuurexpert zegt: “Wie dagelijks bijvoert, redt niet één vogel, maar hele generaties. Vogels leren waar ze voedsel vinden en keren elk jaar terug.”

Waar en wanneer je voedt, maakt meer verschil dan je denkt. Kies een rustige plek waar katten niet bij kunnen en waar de vogels beschutting vinden, bijvoorbeeld bij een struik of boom. Plaats voedersilo’s niet te dicht bij ramen, om botsingen te voorkomen.

Begin met voeren zodra de nachten kouder worden, meestal eind oktober of begin november. Stop pas in het voorjaar, wanneer insecten weer volop aanwezig zijn. Bij strenge vorst mag je iets vettere voeding geven, zoals vetblokken of pindakaas zonder zout.

Een bioloog zegt: “Vet is de brandstof van de winter. Zonder dat raken vogels onderkoeld na één koude nacht.”

Goede bedoelingen kunnen ook verkeerd uitdraaien. Brood, koekjes of gezouten noten zijn niet geschikt, hoe graag je ze ook deelt. Ze bevatten te veel zout of te weinig voedingswaarde, wat vogels ziek kan maken. Gebruik ook geen frituurvet — dat stolt te snel en vervuilt de veren.

Wie wil vermijden dat muizen of ratten meefeesten, gebruikt beter voedersilo’s in plaats van schaaltjes op de grond. Zo blijft het voer langer proper en veilig.

Een vrijwilliger van Natuurpunt zegt: “We zien vaak dat mensen alles willen geven wat over is. Maar wat voor ons afval is, kan voor vogels schadelijk zijn.”

Vogels voeren is meer dan een vriendelijke wintertraditie. Het is een manier om de natuur te ondersteunen in een steeds kunstmatigere omgeving. Bovendien brengt het ook rust en plezier. Even kijken naar een groep mezen of een roodborstje dat terugkeert, doet iets met je gemoed.

Uit onderzoek van de Universiteit van Exeter blijkt dat mensen die dagelijks vogels observeren minder last hebben van stress en somberheid.

Een natuurexpert vat het mooi samen: “Wie vogels helpt, helpt zichzelf. Hun aanwezigheid maakt de winter letterlijk lichter.”