Airfryer blijkt toch niet zo onschuldig: dit kan er met je eten gebeuren

De airfryer is in duizenden Vlaamse keukens niet meer weg te denken. Het belooft gezondere bereidingen, minder vet en vooral: gemak. Maar achter die krokante goudbruine frietjes schuilt mogelijk een verborgen gevaar. Recente studies wijzen op het ontstaan van schadelijke stoffen bij overmatig gebruik van de airfryer – met name acrylamide. En dat kan wel degelijk risico’s opleveren voor je gezondheid.

Acrylamide is een stof die gevormd wordt wanneer zetmeelrijk voedsel (zoals aardappelen en brood) op hoge temperatuur wordt bereid, vooral boven 120 graden Celsius. Dat gebeurt via de zogenaamde Maillardreactie, waarbij suikers en aminozuren reageren. Het resultaat? Een heerlijke bruine korst – maar ook potentieel gevaar.

Sinds 2002 is bekend dat acrylamide kankerverwekkend kan zijn. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) bevestigde in 2015 dat de stof bij proefdieren tumoren veroorzaakte. Het bewijs bij mensen is minder hard, maar voorzichtigheid is geboden. Vooral kinderen lopen mogelijk meer risico, omdat ze relatief meer blootgesteld worden per kilogram lichaamsgewicht.

Een studie uit januari 2024, gepubliceerd via het National Institutes of Health, toonde aan dat aardappelen die in de airfryer werden bereid, een hoger gehalte aan acrylamide bevatten dan wanneer ze traditioneel gebakken of gekookt werden. Vooral als de aardappelen niet vooraf geweekt waren. Nog zorgwekkender: een andere studie in Science Direct (mei 2024) wees op de aanwezigheid van nog een andere schadelijke stof, hydroxymethylfurfural (HMF), die net als acrylamide gevormd wordt bij het verhitten van suikerrijke of zetmeelrijke producten.

Niet per se. De airfryer zelf is géén gevaarlijk toestel. Het probleem zit hem in hoe we ermee koken. De Spaanse Academie voor Voeding en Diëtetiek wijst erop dat het toestel toelaat om vetarm te koken, wat op zich een gezondheidsvoordeel is. Maar het blijft belangrijk om je bewust te zijn van wat je erin stopt én hoe je het bereidt.

Zo raden voedingsdeskundigen aan om aardappelen voor te koken of te weken in water, om de vorming van acrylamide te beperken. Ook het vermijden van overdreven bruine of verbrande korsten is een goed idee. En het toestel mag zeker niet gebruikt worden om voedsel te ontdooien, grillen of pasta rechtstreeks te koken – iets wat nog vaak fout loopt in keukens.

Naast frietjes zijn ook chips, koffie, ontbijtgranen, koekjes en geroosterd brood belangrijke bronnen van acrylamide. De hoogste gehaltes komen voor in sterk gebakken of gefrituurd voedsel. Volgens de EFSA is het belangrijk om deze voedingsmiddelen met mate te consumeren en gevarieerd te eten.

Wie verstandig omgaat met de airfryer, hoeft zich niet meteen zorgen te maken. Zorg voor kortere baktijden, lagere temperaturen en beperk overmatige bruining. En vooral: wissel af met andere bereidingswijzen zoals stomen, koken of wokken. Zo blijft je keuken gezond én lekker.