Duizenden mensen verliezen hun werkloosheidsuitkering

17 sep , 7:00 • Financieel

Sinds midden september worden de eerste werkzoekenden in België geconfronteerd met een opvallende brief van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA). Daarin staat dat hun recht op werkloosheidsuitkering binnenkort stopt. Het gaat om een maatregel die werd afgesproken in het Paasakkoord van de federale regering, en die de komende maanden steeds meer mensen zal treffen.

Wie verliest als eerste zijn uitkering?

De hervorming beperkt de werkloosheidsuitkering in de tijd, afhankelijk van hoelang iemand zonder werk is. De eerste groep die getroffen wordt, zijn mensen die meer dan twintig jaar werkloos zijn. Zij krijgen nu een verwittiging dat hun recht op uitkering vanaf 1 januari 2026 zal verdwijnen.

Daarna volgen andere groepen: wie tussen de acht en twintig jaar werkloos is, verliest zijn uitkering vanaf 1 maart 2026. En voor wie tussen de twee en acht jaar zonder werk is, gaat de maatregel in vanaf 1 april 2026. Het gaat dus om een gefaseerde aanpak waarbij telkens andere werkzoekenden in beeld komen.

Uitzonderingen en vrijstellingen

Niet iedereen die langdurig werkloos is, valt automatisch onder de nieuwe regels. Er zijn enkele belangrijke uitzonderingen.

Wie ouder is dan 55 jaar en kan aantonen dat hij of zij een lang beroepsverleden heeft, mag in bepaalde gevallen de uitkering behouden.
Ook wie voor 1 januari 2026 start met een opleiding in een knelpuntberoep of een sector met grote vraag, kan een vrijstelling krijgen voor de duur van die opleiding.
Bepaalde sociale stelsels, zoals beschermingsuitkeringen of specifieke sectorregelingen, zorgen er eveneens voor dat niet elke werkloze zijn recht verliest.

Het is dus cruciaal dat betrokkenen goed nagaan of ze onder een uitzondering vallen, en zich laten informeren bij vakbonden of de RVA.

Aantal betrokkenen

De cijfers tonen dat de impact aanzienlijk zal zijn. Volgens schattingen verliezen vanaf januari ongeveer 12.000 Belgen die langer dan twintig jaar werkloos zijn hun uitkering. In Vlaanderen gaat het om zo’n 4.500 mensen. In maart en april volgen nog veel grotere groepen, afhankelijk van de duur van hun werkloosheid.

Waarom deze maatregel?

Het beperken van de werkloosheidsuitkering is bedoeld om meer mensen aan het werk te krijgen en de arbeidsmarkt te activeren. De federale regering wil vermijden dat mensen tientallen jaren afhankelijk blijven van een uitkering. Tegelijk wordt er kritiek geuit dat dit beleid niet alleen motiverend werkt, maar ook mensen kan ontmoedigen die al jaren zonder succes solliciteren.

Langdurige werkloosheid zorgt volgens onderzoek vaak voor verlies aan zelfvertrouwen, gevoelens van machteloosheid en een negatief effect op mentale gezondheid. Daarbovenop komt dat werkgevers doorgaans terughoudend zijn om kandidaten die al lange tijd zonder werk zitten, opnieuw een kans te geven.

Begeleiding in plaats van bestraffing?

Vakbonden en arbeidsmarktspecialisten benadrukken dat het niet alleen bij sanctioneren mag blijven. Zij pleiten voor intensievere begeleiding van wie zijn uitkering dreigt te verliezen. Denk aan loopbaanoriëntatie, opleidingen die aansluiten bij de noden van de arbeidsmarkt en individuele jobcoaching. Enkel zo kan de kloof naar werk effectief verkleind worden.

De overheid voorziet wel extra trajecten bij VDAB, Forem en Actiris, maar het blijft afwachten of die voldoende zijn om de duizenden mensen die nu getroffen worden opnieuw richting werk te sturen.

Wat kan je nu al doen?

Voor wie een brief ontvangt, is het belangrijk om snel actie te ondernemen.

Hou je eBox of brievenbus in de gaten: de RVA verstuurt de verwittigingen in verschillende golven.
Vraag advies bij vakbond of werkloosheidskantoor om te zien of je recht hebt op een uitzondering of vrijstelling.
Informeer naar opleidingen of trajecten in knelpuntberoepen. Start je hiermee op tijd, dan kan dit een vrijstelling opleveren.
Bekijk ook de mogelijkheden via OCMW of lokale welzijnsdiensten, zodat je niet zonder vangnet valt.

Een maatschappelijk debat

De hervorming van de werkloosheidsuitkering is een van de meest ingrijpende beslissingen uit het Paasakkoord. Voorstanders benadrukken dat het nodig is om de activering te verhogen in tijden van arbeidskrapte. Tegenstanders vrezen dat vooral de kwetsbaarste groepen – oudere werkzoekenden, laaggeschoolden en mensen met gezondheidsproblemen – de zwaarste gevolgen zullen ondervinden.

Wat zeker is: vanaf begin 2026 verandert het landschap voor langdurig werklozen ingrijpend. De brieven die nu in de bus vallen, zijn daar het zichtbare begin van.