Brandwonden, gehoorschade en brandgevaar: dit zijn de echte risico’s van vuurwerk

Oudejaarsnacht staat voor gezelligheid, aftellen en feest. Maar elk jaar opnieuw brengt vuurwerk ook ernstige risico’s met zich mee. Ondanks waarschuwingen en campagnes belanden tijdens en na de jaarwisseling honderden mensen op spoeddiensten, vaak met letsels die perfect vermijdbaar waren.

Volgens cijfers van Belgische spoeddiensten zijn brandwonden aan handen en gezicht de meest voorkomende verwondingen door vuurwerk. Vooral zwaar consumentenvuurwerk zoals knallers en siervuurwerk vormt een risico wanneer het verkeerd wordt aangestoken of voortijdig ontploft. In ernstige gevallen leiden explosies tot vingeramputaties of blijvend functieverlies van de hand.

Ook oogletsels komen vaak voor. Zelfs toeschouwers die zelf geen vuurwerk afsteken, kunnen geraakt worden door rondvliegende brokstukken. Een kleine fout kan leiden tot blijvend zichtverlies, met levenslange gevolgen.

Vuurwerk produceert geluidsniveaus tot 150 decibel, vergelijkbaar met een straalmotor. Dat is ruim boven de pijngrens van het menselijk gehoor. Vooral kinderen lopen risico op blijvende gehoorschade, zelfs wanneer ze zich op enige afstand bevinden. Oorsuizen of gehoorverlies kunnen het gevolg zijn van één enkele knal.

Ook huisdieren en wilde dieren ondervinden zware stress door het plotse lawaai. Elk jaar slaan dieren op de vlucht, raken ze gewond of lopen ze verloren door paniekreacties.

Tijdens de eindejaarsperiode stijgt het aantal woning- en voertuigbranden merkbaar. Vuurpijlen die verkeerd terechtkomen, brandend afval of vuurwerk dat te dicht bij gebouwen wordt afgestoken, zorgen regelmatig voor brandhaarden. Droge materialen, balkons en daken vormen daarbij een extra risico.

De Brandweer benadrukt elk jaar opnieuw dat vuurwerk alleen mag worden afgestoken op toegelaten plaatsen en nooit in de buurt van gebouwen, voertuigen of toeschouwers.

Een belangrijke risicofactor is alcoholgebruik. Reactiesnelheid, inschattingsvermogen en coördinatie nemen af, precies op een moment waarop voorzichtigheid cruciaal is. Een groot deel van de ongevallen gebeurt wanneer vuurwerk wordt afgestoken onder invloed, met onvoorspelbare gevolgen.

In veel Belgische gemeenten geldt een verbod op particulier vuurwerk, of is het gebruik strikt gereglementeerd. Die regels zijn ingevoerd om letsels, branden en overlast te beperken. Toch worden ze elk jaar opnieuw genegeerd, met zware gevolgen voor betrokkenen én hulpdiensten.

Oudejaarsnacht hoeft geen risico te zijn. Publieke vuurwerkshows, georganiseerd door professionals, bieden een veilig alternatief. Wie toch kiest voor vuurwerk, moet zich strikt aan de veiligheidsvoorschriften houden en beseffen dat één moment van onoplettendheid voldoende is voor blijvende schade.