Poetin triomfeert: experts slaan alarm na top met Trump

De ontmoeting tussen Donald Trump en Vladimir Poetin in Anchorage, Alaska, werd op voorhand aangekondigd als een van de belangrijkste politieke momenten van het jaar. De Russische president zette voor het eerst sinds de inval in Oekraïne opnieuw voet op Amerikaanse bodem. Met militaire fly-overs, een rode loper en veel ceremonieel vertoon kreeg de top een hoog showgehalte. Maar achter de schermen viel de oogst mager uit. Analisten zijn opvallend eensgezind: Poetin kwam er als winnaar uit, zonder dat hij daar veel voor hoefde te doen.

Volgens internationale waarnemers was het grootste resultaat van de top dat Poetin opnieuw als legitiem wereldleider op het toneel verscheen. Een analist zei bij persagentschap AP: “Poetin heeft de top slim gebruikt om druk te vermijden en legitimiteit terug te winnen. Intussen kan Trump de verantwoordelijkheid voor de stilstand in het vredesproces doorschuiven naar Oekraïne en Europa.”

Het beeld van de Russische president die op Amerikaanse bodem met militaire eer ontvangen werd, ging de wereld rond. Voor het Kremlin was dat op zich al een diplomatieke triomf.

Wat vooral opviel, was dat Trump afweek van de traditionele Amerikaanse lijn. Waar Washington de voorbije jaren altijd vasthield aan de eis van een staakt-het-vuren vóór onderhandelingen, schoof Trump dat principe opzij. Een expert bij de Washington Post vatte het zo samen: “Trump heeft de klassieke westerse eis voor een wapenstilstand voor de onderhandelingen losgelaten. Voor Russische functionarissen werd dat gezien als een diplomatieke overwinning.”

Door niet langer op een onmiddellijke wapenstilstand te hameren, kwam Trump dichter bij de Russische lezing van het conflict. Voor Moskou is dat een belangrijke verschuiving.

De analyse van Reuters was hard maar duidelijk: “Er is geen echt vooruitgang geboekt – het is een duidelijke 1-0 voor Poetin. Er kwamen geen nieuwe sancties. Voor Oekraïne: niets. Voor Europa: bijzonder teleurstellend.”

Geen nieuwe druk, geen nieuwe voorwaarden: Poetin kreeg tijd en ruimte. En tijd is net wat Rusland goed kan gebruiken om zijn militaire positie te versterken.

Het ceremoniële karakter van de top was volgens The Guardian misschien wel het belangrijkste. “Poetin kreeg symbolische legitimiteit… de ceremoniële ontvangst was duidelijk opgezet om dat te onderstrepen.”

Een andere analist voegde eraan toe: “Poetin gaf Trump niets, maar kreeg toch alles wat hij wilde. Trump luisterde uiteindelijk naar zijn eisen.” Inhoudelijk veranderde er weinig, maar qua beeldvorming boekte Moskou een klinkende overwinning.

Een opvallend detail was het korte privégesprek van tien minuten dat Trump en Poetin voerden in “The Beast”, de gepantserde limousine van de Amerikaanse president. Volgens sommige waarnemers was dat moment belangrijker dan alle officiële speeches.

De bekende Rusland-expert Fiona Hill legde het zo uit in de Economic Times: “Het gaat er niet om of je die dag een getekend akkoord krijgt. Het gaat erom of je de richting van de relaties weet te beïnvloeden.” Misschien werd er dus weinig vastgelegd, maar de toon voor de toekomst kan wel degelijk in die tien minuten bepaald zijn.

Voor de Europese Unie was de top ronduit teleurstellend. Er werd gehoopt dat Washington en Moskou samen druk zouden zetten om tot een wapenstilstand te komen. In plaats daarvan kreeg Poetin een podium zonder toegevingen te moeten doen.

Een diplomaat in Brussel verwoordde het zo: “Europa is nu toeschouwer in een conflict dat ons rechtstreeks raakt. Dat Trump kiest voor een bilaterale dialoog met Poetin en Oekraïne en de EU aan de zijlijn schuift, baart ons grote zorgen.”

Voor Kiev was de uitkomst het meest pijnlijk. Geen nieuwe steun, geen extra garanties, enkel de vaststelling dat de Amerikaanse positie verschuift. Een analist bij Reuters omschreef het cru: “Voor Oekraïne: niets.”

President Volodymyr Zelensky reageerde voorzichtig, maar liet zijn teleurstelling duidelijk voelen. Hij benadrukte dat onderhandelingen enkel zinvol zijn wanneer Rusland eerst stopt met aanvallen. Het gevaar dat Oekraïne onder druk gezet wordt om concessies te doen, is reëel.

Niet alle experts zijn het erover eens dat Trump zich zomaar liet inpakken. Time Magazine nuanceerde de analyse: “De top tussen Trump en Poetin hoeft geen herhaling te zijn van een verzoeningspolitiek waarbij één partij enkel toegeeft in de hoop dat de ander tevreden blijft.” Volgens het blad kiest Trump mogelijk bewust voor een andere aanpak. Hij toont zich milder in de hoop ruimte te creëren voor latere druk.

Critici zien er echter vooral zwakte in: Poetin krijgt speelruimte, zonder dat daar garanties tegenover staan. Voorstanders noemen het realpolitik: beter praten dan escaleren.

The Guardian vatte de balans van de top als volgt samen: “Er kwam geen wapenstilstand, geen akkoord, maar wel een pr-overwinning voor Poetin.”

Die analyse is breed gedeeld. Poetin kreeg de beelden die hij wilde, Trump kon zich profileren als iemand die de dialoog openhoudt, maar de essentie – vrede in Oekraïne – bleef veraf.

De Alaska-top tussen Trump en Poetin zal de geschiedenis niet ingaan als het moment waarop de oorlog in Oekraïne richting vrede werd geleid. Wel als het moment waarop Poetin opnieuw internationaal aanzien verwierf en Trump een opmerkelijke beleidsverschuiving maakte.

De experts zijn opvallend eensgezind in hun oordeel:

Of dit de aanloop is naar echte onderhandelingen, of net naar meer onzekerheid, zal de toekomst uitwijzen. Maar één ding is duidelijk: in Anchorage werden de geopolitieke kaarten opnieuw geschud.