Frank Vandenbroucke wil activeren: wat verandert er voor langdurig zieken?

15 sep , 13:00 • Financieel

Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) wil dat ongeveer 100.000 langdurig zieken opnieuw een medische controle krijgen. Het gaat om mensen die in het verleden “voor altijd arbeidsongeschikt” werden verklaard. De vraag is: waarom nu, wie wordt precies getroffen en moeten zij vrezen voor hun uitkering?

Wie zijn die langdurig zieken?

Ons land telt intussen meer dan een half miljoen langdurig zieken. Dat zijn mensen die langer dan een jaar niet kunnen werken en daardoor in het invaliditeitsstelsel belanden. Bijna 300.000 van hen werden de voorbije vijftien jaar definitief arbeidsongeschikt verklaard tot aan hun pensioen.

Precies die groep wil Vandenbroucke nu opnieuw laten bekijken. Niet iedereen, wel een deel van wie thuiszit met rugklachten, gewrichtspijn of psychische problemen zoals depressie en burn-out. Wie volledig bedlegerig is of in zware behandeling zit, hoeft geen nieuwe controles te ondergaan.

Wat stelt Vandenbroucke voor?

Vandaag kunnen langdurig zieken hun arbeidsongeschiktheid laten verlengen voor één, drie of vijf jaar, afhankelijk van hun aandoening. Maar wie ooit het label “voor altijd” kreeg, verdween helemaal uit beeld.

Daar wil de minister verandering in brengen. Hij wil een jaarlijkse herbeoordeling invoeren, zodat gekeken wordt of mensen met een aangepaste job misschien toch iets kunnen betekenen op de arbeidsmarkt. “Zelfs een kleine, aangepaste job kan al een wereld van verschil maken”, zei Vandenbroucke eerder.

Moeten zij hun uitkering vrezen?

De grote angst bij patiënten is dat ze hun uitkering kwijtspelen. Wie wordt opgeroepen voor een herbeoordeling en weigert mee te werken, riskeert die inderdaad te verliezen. Dat is vandaag al zo geregeld in de sociale wetgeving.

Maar of een nieuwe medische controle ook kan leiden tot het stopzetten van een uitkering, is minder duidelijk. Daar moeten nog concrete afspraken over komen. Arbeidsgeneeskundige Lode Godderis (KU Leuven, Idewe) waarschuwt dat het plan voor veel onzekerheid kan zorgen. “Financiële zekerheid is voor ons allemaal belangrijk. Mensen zullen alles doen om hun arts te overtuigen dat ze niets meer kunnen.”

Waarom is dit belangrijk?

Aan de linkerzijde klinkt kritiek dat dit een “jacht op langdurig zieken” wordt. Maar Vandenbroucke benadrukt dat zijn plan vooral bedoeld is om mensen te helpen. Werk kan immers deel uitmaken van herstel.

Dat idee wordt ondersteund door onderzoek: participeren in de samenleving bevordert vaak genezing, zeker bij psychische klachten. “Het is schandalig dat we daar zo weinig aandacht voor hadden”, klinkt het bij de minister.

Bovendien heeft de maatregel ook een financiële kant. Minder mensen in invaliditeit betekent minder druk op de begroting, al zegt Vandenbroucke dat dit niet de hoofdreden is.

Zijn werkgevers klaar voor dit plan?

Hier wringt het schoentje. Veel werkgevers kijken huiverig naar iemand die al tien jaar thuiszit. Godderis benadrukt dat vooral de eerste drie maanden afwezigheid cruciaal zijn om een terugkeer mogelijk te maken. Duurt het langer dan een jaar, dan is een herstart veel moeilijker.

Toch is er hoop. Door de krapte op de arbeidsmarkt zijn bedrijven vaker bereid om werknemers met beperkingen een kans te geven. Progressief herbeginnen, deeltijds werken of taken aanpassen: het zijn pistes die vandaag meer ingang vinden dan tien jaar geleden.

Wat kan dit voor jou betekenen?

Ben je langdurig ziek? Dan is het belangrijk je rechten en plichten te kennen. Werk samen met je arts en hou medische attesten goed bij.
Voor gezinnen van langdurig zieken kan dit plan onzekerheid brengen, maar ook perspectief: extra inkomsten en meer sociale contacten zijn mogelijk.
Voor de samenleving kan het een stap zijn naar een evenwichtiger systeem dat focust op wat mensen wél nog kunnen in plaats van wat ze niet meer kunnen.