Elektrische fietsen en speedpedelecs: dit moet je weten over de verkeersregels in België

Elektrische fietsen zijn intussen een vast onderdeel van het Belgische straatbeeld. Toch is er veel verwarring over de regels, zeker wanneer het gaat over de snellere varianten zoals de speedpedelec. Wat mag, wat moet, en waar liggen de valkuilen? Dit is een overzicht van de actuele wetgeving en verplichtingen in ons land.

Drie duidelijke categorieën

Wie spreekt over ‘de elektrische fiets’ bedoelt vaak verschillende soorten. In België worden drie categorieën onderscheiden:

De gewone elektrische fiets met trapondersteuning haalt maximaal 25 km/u en heeft een motorvermogen van maximaal 250 watt. Voor dit type gelden dezelfde regels als voor klassieke fietsen: geen rijbewijs, geen inschrijving, geen verplichte verzekering.
De gemotoriseerde fiets gaat eveneens tot 25 km/u, maar met een krachtigere motor tot 1000 watt. Hier geldt dat je minstens 16 jaar oud moet zijn. Een Certificaat van Overeenstemming (COC) is verplicht, en een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid wordt sterk aangeraden.
De speedpedelec ondersteunt tot 45 km/u en heeft een motor tot 4000 watt. Dit type valt onder bromfietsen klasse P. Er is een rijbewijs nodig (minstens AM, maar ook A of B volstaat), een inschrijving bij de DIV met SP-nummerplaat en een verzekering BA-bromfiets. Ook een specifieke helm die voldoet aan norm EN1078 is verplicht.

Waar mag je rijden?

Met een gewone elektrische fiets volg je de wegcode zoals elke fietser. Fietspaden gebruiken is dus verplicht waar die aanwezig zijn.

Voor speedpedelecs zijn de regels genuanceerder. Op wegen waar de maximumsnelheid hoger ligt dan 50 km/u, moet de bestuurder verplicht het fietspad gebruiken indien dat bestaat. In zones van 50 km/u of minder mag je zelf kiezen tussen fietspad en rijbaan, tenzij borden anders aangeven. Op sommige fietspaden zijn speedpedelecs expliciet verboden, bijvoorbeeld door een onderbord. Het is dus cruciaal om de signalisatie goed in het oog te houden.

Verplichtingen voor de bestuurder

Voor speedpedelecs gelden meer verplichtingen dan voor andere elektrische fietsen.

Helm: zowel bestuurder als eventuele passagier moeten een helm dragen die voldoet aan de Europese norm EN1078 en bescherming biedt voor slapen en achterhoofd.
Rijbewijs: een rijbewijs AM, A, A1, A2 of B is vereist. Voor gewone elektrische fietsen is dat niet nodig.
Nummerplaat: de inschrijving bij de DIV resulteert in een SP-nummerplaat die verplicht op het voertuig aangebracht moet zijn.
Verzekering: zodra de motor autonoom boven 25 km/u kan functioneren, is een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid verplicht.
Documenten: een Certificaat van Overeenstemming is vereist bij aankoop en controle.

Ook de technische uitrusting is wettelijk vastgelegd. Speedpedelecs moeten over verlichting, reflectoren en een geluidstoestel beschikken.

Wat als je de regels negeert?

Wie zich niet aan de verplichtingen houdt, riskeert meer dan alleen een boete. Bij een ongeval kan de verzekering weigeren tussen te komen als blijkt dat er geen correcte inschrijving of verzekering was, of dat de bestuurder geen rijbewijs had.

De politie controleert steeds vaker, zeker in regio’s waar speedpedelecs populair zijn. Een ontbrekende helm of nummerplaat kan al voldoende zijn voor een sanctie. Ook het rijden op fietspaden waar dat verboden is, wordt actief beboet.

Het verschil in praktijk

Voor veel gebruikers voelt een speedpedelec aan als een snelle fiets, maar juridisch is het een bromfiets. Dat zorgt soms voor wrevel. Bestuurders zien zichzelf liever als fietser en kiezen onbewust voor het fietspad, terwijl dat niet altijd mag.

Bij gewone elektrische fietsen is de situatie simpeler. Daar gelden dezelfde regels als voor een klassieke fiets, wat de populariteit mee verklaart. De verkoopcijfers tonen jaar na jaar een groei, vooral bij pendelaars die een alternatief zoeken voor de auto.

Veiligheid boven alles

Experts benadrukken dat de snelheden die speedpedelecs halen, ook meer verantwoordelijkheid vragen. Botsingen aan 40 km/u hebben een heel ander effect dan bij een klassieke fiets. Een goede helm, zichtbare verlichting en aangepast rijgedrag zijn geen luxe, maar een noodzaak.

Wie twijfelt of hij een speedpedelec of een gewone e-bike nodig heeft, doet er goed aan vooraf te bedenken waar en hoe vaak hij wil rijden. Voor stadsritten en korte verplaatsingen volstaat meestal een gewone e-bike. Voor lange afstanden en dagelijks pendelen kan een speedpedelec een oplossing zijn, maar dan wel met alle bijhorende regels.