Wat er écht gebeurt als België zijn pensioenen niet meer kan betalen

De vraag duikt steeds vaker op, aan de keukentafel én in politieke debatten: kan België op een dag zijn pensioenen niet meer betalen? Het klinkt als een rampscenario, maar het is geen onzinnige vraag. Tegelijk is het antwoord minder zwart-wit dan vaak wordt voorgesteld.

België werkt hoofdzakelijk met een zogenaamd omslagsysteem. Dat betekent dat de bijdragen van de huidige werkenden meteen worden gebruikt om de pensioenen van de huidige gepensioneerden te betalen. Er is dus geen grote individuele spaarpot die jarenlang wordt opgebouwd voor later. Zolang er voldoende mensen werken en bijdragen, loopt dat systeem relatief vlot.

Het probleem ontstaat wanneer die balans verstoord raakt. En precies dat is wat vandaag gebeurt.

België vergrijst in snel tempo. Mensen leven langer en ontvangen dus ook langer pensioen. Tegelijk groeit de actieve bevolking minder snel, en in sommige leeftijdsgroepen krimpt ze zelfs. Daardoor moeten steeds minder werkenden instaan voor steeds meer gepensioneerden.

Die evolutie is geen tijdelijke dip, maar een structurele trend voor de komende decennia. Zonder aanpassingen stijgen de pensioenuitgaven sneller dan de inkomsten van de overheid. Dat zet de overheidsfinanciën onder druk.

Een plotse stopzetting van pensioenen is in de praktijk uiterst onwaarschijnlijk. Pensioenen zijn een wettelijke verplichting en vormen de kern van het sociale systeem. Een overheid kan die niet zomaar schrappen zonder zware sociale en politieke gevolgen.

De echte vraag is dus niet of pensioenen “verdwijnen”, maar of ze betaalbaar blijven zoals ze vandaag zijn. Als de kosten blijven oplopen, moet de overheid keuzes maken: hogere belastingen, meer schulden of besparingen elders.

Om dat te vermijden, voert België al jaren hervormingen door. De wettelijke pensioenleeftijd stijgt naar 67 tegen 2030. Er wordt meer nadruk gelegd op langer werken en op het effectief aantal gewerkte jaren. Ook aanvullende pensioenen en loopbaanvoorwaarden worden steeds belangrijker.

Dat zijn geen populaire maatregelen, maar ze zijn bedoeld om het systeem leefbaar te houden zonder de pensioenen abrupt te verlagen.

Het is realistisch dat pensioenen in de toekomst anders zullen zijn dan vandaag. Niet noodzakelijk lager voor iedereen, maar mogelijk later opgenomen, strenger berekend of sterker gekoppeld aan de loopbaan. Wie vandaag jong is, kan er beter niet van uitgaan dat alles automatisch blijft zoals het nu is.

België staat niet aan de rand van een pensioenfaillissement. Maar het huidige systeem kan niet onbeperkt blijven doorgaan zonder bijsturing. Het echte risico zit niet in “pensioenen die niet meer betaald worden”, maar in het uitstellen van noodzakelijke keuzes.