De signalen dat je hoofd overbelast is – en hoe je er iets aan kan doen

We praten steeds makkelijker over gezonde voeding of sporten, maar over ons mentale welzijn blijft vaak een taboe hangen. Toch blijkt uit cijfers van Sciensano dat bijna één op de drie Belgen in de loop van zijn leven met psychische klachten te maken krijgt. Stress, angst of depressieve gevoelens komen vaker voor dan we denken. En dat maakt het belangrijk om mentale gezondheid even ernstig te nemen als fysieke gezondheid.

Werk, gezin, sociale verplichtingen en financiële zorgen: het zijn factoren die dagelijks druk zetten op ons hoofd. Zeker sinds de coronapandemie zijn burn-outs en depressies toegenomen. Het aantal langdurig zieken door mentale problemen bereikte volgens het RIZIV in 2024 een recordhoogte van meer dan 600.000 mensen.

Die cijfers tonen aan dat mentale problemen geen uitzondering zijn, maar realiteit voor veel gezinnen.

Mentale klachten sluipen vaak langzaam binnen. Slaapproblemen, prikkelbaarheid, concentratiemoeilijkheden en een gevoel van voortdurende vermoeidheid zijn signalen die wijzen op overbelasting. Ook lichamelijke klachten – zoals hoofdpijn of maagproblemen – kunnen een gevolg zijn van stress.

Het probleem: veel mensen zetten door, uit schaamte of omdat ze geen tijd denken te hebben om stil te staan bij hun eigen gezondheid.

Gelukkig zijn er eenvoudige stappen die een groot verschil kunnen maken. Dagelijks een halfuur wandelen of fietsen, regelmatig pauzes nemen en bewust offline gaan zorgen al voor meer balans.

Daarnaast benadrukken experts dat voldoende slaap en een regelmatig dagschema cruciaal zijn. Wie te weinig slaapt, verzwakt zijn weerstand en wordt gevoeliger voor stress.

Ook sociale contacten spelen een rol: tijd maken voor vrienden of familie versterkt je gevoel van verbondenheid en helpt tegen eenzaamheid.

Een belangrijke stap blijft praten. Met een vriend, een collega of een professional: door gedachten en gevoelens te delen, breek je de vicieuze cirkel van piekeren. Volgens psychologen verlaagt het delen van zorgen de stresshormonen in je lichaam.

De drempel naar professionele hulp wordt gelukkig steeds kleiner. Huisartsen, psychologen en online hulplijnen zijn er niet alleen voor ernstige problemen, maar ook voor wie gewoon even steun nodig heeft.

Niet alleen individuen, ook organisaties hebben een verantwoordelijkheid. Steeds meer bedrijven investeren in programma’s rond werkgeluk, stresspreventie en flexibiliteit. Telewerk, glijdende uren en mentale gezondheidsdagen maken deel uit van dat beleid.

Ook scholen zetten stappen. Jongeren krijgen vaker les in veerkracht en omgaan met emoties. Dat is belangrijk, want onderzoek van de KU Leuven toont dat psychische klachten vaak al op jonge leeftijd beginnen.

Preventie is de sleutel. Hoe sneller mentale klachten worden herkend, hoe kleiner de kans dat ze uitmonden in een langdurige ziekte of burn-out. Regelmatig stilstaan bij je eigen gevoelens en erover praten, werkt als een soort onderhoud voor de geest.

Investeren in preventie is bovendien goedkoper voor de samenleving. Het RIZIV becijferde dat langdurige afwezigheid door mentale problemen miljarden kost.

Dat mentale gezondheid vandaag meer aandacht krijgt in media en politiek is geen hype, maar een noodzakelijke evolutie. Net zoals we naar de dokter gaan bij lichamelijke klachten, moeten we durven aankloppen voor mentale steun.

Een gezonde geest is immers de basis voor een evenwichtig leven – thuis, op school en op het werk.