Waarom we altijd kijken naar wat anderen hebben — maar het ons onbewust ongelukkig maakt

06 okt , 18:00 • Lifestyle

Je scrollt door sociale media, ziet iemand op vakantie, een nieuwe wagen of een perfect gezin, en ergens voel je het: dat kleine knagende stemmetje dat fluistert “waarom ik niet?” Vergelijken is zo menselijk dat we het bijna automatisch doen. Toch kan die gewoonte meer invloed hebben op je geluk dan je denkt.

Vergelijken hoort bij de mens

Het zit diep in onze biologie om ons te spiegelen aan anderen. In de oertijd was dat zelfs noodzakelijk: door te observeren wat anderen aten, droegen of deden, leerden we hoe we konden overleven. Maar in de moderne wereld, waar we constant beelden van anderen zien, werkt datzelfde mechanisme tegen ons.

Een psycholoog zegt het zo: “Vergelijken is een overlevingsreflex in een wereld die geen levensgevaar meer kent. We meten onszelf af aan succes in plaats van aan veiligheid.”

We gebruiken anderen als meetlat — niet om te leren, maar om te bepalen of we “goed genoeg” zijn.

De rol van sociale media

Sociale media versterken die reflex enorm. We zien enkel de hoogtepunten: de mooiste foto’s, het succes, de glimlach. Wat we niet zien, zijn de twijfels, mislukkingen of saaie dagen. Toch vergelijkt ons brein die perfecte momentopnames met onze dagelijkse realiteit — en dat voelt oneerlijk.

Onderzoek toont dat mensen die vaak sociale media gebruiken, meer geneigd zijn om zichzelf negatief te beoordelen. Niet omdat hun leven slechter is, maar omdat hun referentiepunt verschoven is.

Het gevolg? Een subtiel gevoel van tekort, zelfs als er objectief niets ontbreekt.

Waarom we vooral “omhoog” vergelijken

Mensen vergelijken zich zelden met wie het slechter heeft, maar bijna altijd met wie het beter lijkt te doen. Dat heet upward comparison. Het geeft soms motivatie — “als zij het kan, kan ik het ook” — maar vaker wekt het frustratie.

Dat komt omdat het brein geen onderscheid maakt tussen realiteit en perceptie. Als iemand een groter huis, fitter lichaam of succesvollere carrière heeft, ervaart je brein dat als bewijs dat jij iets mist. Zelfs als dat niet waar is.

Een gedragswetenschapper legt uit: “We vergelijken ons niet met feiten, maar met verhalen. En verhalen zijn zelden compleet.”

De emotionele nasmaak

Vergelijken heeft een merkwaardig effect: het wekt even nieuwsgierigheid en spanning op, maar laat daarna een leeg gevoel achter. Dat komt doordat je brein dopamine vrijgeeft wanneer je iets nieuws of beters ziet. Maar zodra de prikkel verdwijnt, volgt het besef dat het niet van jou is — en dat zorgt voor teleurstelling.

Daarom blijf je scrollen of kijken: telkens op zoek naar een nieuwe dosis vergelijking, in de hoop dat het iets positiefs oplevert.

Wanneer vergelijken wél nuttig is

Niet elke vergelijking is slecht. Vergelijken helpt ons groeien als het realistisch en doelgericht is. Bijvoorbeeld: je vergelijkt jezelf met een eerdere versie van jezelf — “ik slaap beter dan vroeger, ik sport vaker” — of je laat je inspireren door iemand die iets doet wat jij ook wil leren, zonder jezelf te veroordelen.

Het verschil zit in intentie:

Negatief vergelijken zegt: “Zij zijn beter dan ik.”
Constructief vergelijken zegt: “Wat kan ik van hen leren?”

Die verschuiving lijkt klein, maar verandert alles.

Hoe je de vergelijking stopt voor ze pijn doet

Herken het moment. Zodra je voelt dat vergelijken ongemak wekt, pauzeer. Vraag je af: “Wat zegt dit over mij?”
Beperk prikkels. Minder tijd op sociale media betekent minder kans om in de val te trappen.
Vervang vergelijking door dankbaarheid. Schrijf dagelijks drie dingen op die vandaag goed gingen — dat richt je aandacht op overvloed in plaats van tekort.
Gebruik jezelf als maatstaf. Meet vooruitgang aan wie je was, niet aan wie een ander is.
Herinner jezelf eraan dat je niet alles ziet. Achter elk perfect beeld schuilt een gewoon leven.

De vrijheid van jezelf genoeg vinden

Wie leert stoppen met vergelijken, krijgt niet minder ambitie — maar meer rust. Je begint te waarderen wat er al ís, in plaats van wat er nog ontbreekt. Vergelijken verdwijnt nooit helemaal, maar je kunt kiezen hoe luid die stem spreekt.

Een expert vat het mooi samen: “Je kunt anderen bewonderen zonder jezelf te veroordelen. Dat is volwassenheid.”

Wanneer je dat punt bereikt, voelt de wereld lichter. Niet omdat anderen minder hebben, maar omdat jij genoeg bent met wat er al is.

👉 Wat je moet onthouden: