Onderzoekers onthullen: 'Online shoppen kan je jaarlijks duizenden euro's besparen'

Iedereen kent het wel: je gaat naar de supermarkt voor een brood en een fles melk, maar komt buiten met een volle zak chips, een nieuwe doos koekjes, een magazine en een fles wijn die eigenlijk niet gepland stonden. Uit onderzoek blijkt dat dit geen toeval is. In fysieke winkels geven we gemiddeld tot dubbel zoveel geld uit als wanneer we dezelfde boodschappen online doen. Hoe komt dat precies, en wat kan je eraan doen?

Wie een supermarkt binnenstapt, wordt meteen ondergedompeld in een zorgvuldig gecreëerde omgeving. De geur van vers brood bij de ingang, de vrolijke muziek in de achtergrond, het felle licht bij de groentenafdeling: alles is ontworpen om je langer te laten rondlopen en meer te laten meenemen.

Psychologen leggen uit dat deze prikkels ons onbewust beïnvloeden. Je ziet producten, je ruikt ze, je neemt ze vast. Dat maakt de kans veel groter dat je iets koopt dat niet op je lijstje stond. Online heb je dat effect veel minder sterk. Daar zie je enkel foto’s en prijzen, zonder die zintuiglijke ervaring.

Volgens een studie van de KU Leuven komt tot 60% van de extra uitgaven in de winkel voort uit impulsaankopen. Denk aan snacks die strategisch bij de kassa liggen of nieuwe producten die prominent in het midden van het gangpad worden geplaatst. Online winkels hebben ook aanbevelingen, maar die klik je sneller weg. In de supermarkt sta je letterlijk oog in oog met de verleiding.

Een klassiek voorbeeld: een zak chips die je online misschien overslaat, neem je in de winkel toch mee “voor het weekend”. Hetzelfde geldt voor promoties zoals “2 halen, 1 betalen” die je meer laten kopen dan je nodig hebt.

Wie online boodschappen doet, heeft vaak een vast lijstje. De apps of websites van supermarkten laten je makkelijk vorige bestellingen kopiëren. Daardoor koop je minder snel extra’s. Bovendien zie je bij elk product meteen de prijs en krijg je onderaan het totaalbedrag te zien. Dat maakt het moeilijker om je budget uit het oog te verliezen.

In de winkel is dat totaalbedrag pas duidelijk bij de kassa. En dan is het te laat: de impulsen liggen al in je kar.

Een andere factor die onderzoekers aanhalen, is tijdsdruk. Veel mensen doen boodschappen na het werk of wanneer ze honger hebben. Beide situaties zorgen voor minder rationele keuzes. Wie gehaast is, grijpt sneller naar makkelijke producten of kant-en-klare maaltijden. En wie honger heeft, koopt gemiddeld tot 30% meer dan gepland.

Online boodschappen doen gebeurt meestal rustiger. Je bestelt thuis op de zetel of tijdens de middagpauze, zonder geuren of kleuren die je verleiden. Het resultaat is een veel rationelere keuze.

Uit Europese consumentenonderzoeken blijkt dat een gemiddeld gezin bij een fysieke winkeltrip tot €40 meer uitgeeft dan gepland. Dat lijkt niet veel, maar op jaarbasis komt dat neer op bijna €2.000 extra. Online bestellingen liggen veel dichter bij het voorziene budget.

Gelukkig zijn er manieren om je te wapenen tegen de verleidingen in de supermarkt. Een boodschappenlijstje maken en je er strikt aan houden is de bekendste. Ook helpt het om nooit met honger naar de winkel te gaan.

Steeds meer mensen betalen bewust met cash of houden het weekbudget apart in een betaalapp. Dat zorgt voor een psychologische rem: je voelt dat het geld opgaat. Een andere strategie is om boodschappen online te doen voor de bulk en enkel voor verse producten naar de winkel te gaan. Zo vermijd je onnodige impulsen.

Toch hoeven fysieke winkels niet te vrezen voor hun toekomst. Consumenten blijven ervan genieten om producten te zien, te voelen en meteen mee te nemen. Supermarkten zetten steeds meer in op beleving, zoals proevertjes of kookdemo’s. Maar voor wie echt wil besparen, lijkt online voorlopig de beste keuze.

Het onderzoek maakt in elk geval duidelijk dat winkelen meer is dan boodschappen doen: het is ook psychologie. Wie zich daarvan bewust is, kan betere keuzes maken en zijn budget beter onder controle houden.