De verborgen risico’s van Buy Now Pay Later (achteraf betalen) voor je portemonnee

27 sep , 7:00 • Financieel

Steeds meer webshops en betalingsdiensten bieden de optie Buy Now Pay Later (BNPL) aan: je koopt vandaag iets en betaalt pas later, soms zonder extra kosten. Voor veel consumenten klinkt dat als een handige oplossing. Geen stress aan de kassa, en je behoudt even je cashflow. Maar achter die aantrekkelijke belofte schuilen ook risico’s die je portemonnee flink kunnen raken.

Waarom BNPL zo populair is

Volgens cijfers van de Europese Centrale Bank maakt intussen meer dan één op de vijf Europeanen gebruik van BNPL-diensten. Grote namen zoals Klarna, Afterpay en Paypal bieden de mogelijkheid om een aankoop pas 14 of 30 dagen later te betalen, of zelfs in meerdere schijven te spreiden.

Vooral jongeren grijpen ernaar. Voor hen voelt het als een slimme manier om dure aankopen zoals sneakers, gadgets of kleding te financieren. Je hoeft niet te wachten op je loon en krijgt meteen wat je wil.

Het lijkt gratis, maar is dat niet altijd zo

In theorie is BNPL vaak renteloos, zolang je op tijd betaalt. Maar wie de deadline mist, krijgt te maken met kosten. Die variëren van vaste herinneringskosten tot hoge boetes of zelfs rentevoeten die vergelijkbaar zijn met die van kredietkaarten.

Zo kan een aankoop van €100 plots €120 of meer kosten wanneer je te laat betaalt. Veel kleine bedragen kunnen zich opstapelen tot een stevige schuld zonder dat je het beseft.

Psychologische valkuil

Gedragspsychologen wijzen erop dat BNPL ons uitgavenpatroon verandert. Omdat je niet meteen hoeft te betalen, voelt een aankoop minder “pijnlijk”. Dat maakt het verleidelijk om meer te kopen dan je eigenlijk nodig hebt.

Een studie van de Universiteit van Cambridge toont dat gebruikers van BNPL gemiddeld 30% meer uitgeven dan consumenten die direct afrekenen. Vooral impulsaankopen nemen toe.

Gevolgen voor je kredietwaardigheid

Wat veel mensen niet weten: achteraf betalen kan ook je kredietgeschiedenis beïnvloeden. In sommige landen rapporteren BNPL-aanbieders betalingsachterstanden aan kredietbureaus. Dat kan gevolgen hebben voor toekomstige leningen of hypotheken.

In België staat BNPL nog in een grijze zone, maar experts verwachten dat ook hier strengere regels zullen volgen. De Europese Commissie werkt aan wetgeving die BNPL-diensten onder de klassieke kredietwetgeving wil brengen.

Jongeren het meest kwetsbaar

Uit cijfers van Test Aankoop blijkt dat vooral jongeren tussen 18 en 30 jaar vatbaar zijn voor problemen met achteraf betalen. Ze hebben vaak minder financiële buffer en minder ervaring met budgetbeheer. Daardoor kan een kleine achterstand snel ontsporen.

De consumentendienst krijgt steeds vaker meldingen van jongeren die hun BNPL-aankopen niet meer kunnen bijbenen. Het gaat dan vaak om kleine bedragen die samen een schuld vormen van honderden euro’s.

Hoe bescherm je jezelf?

BNPL hoeft niet altijd gevaarlijk te zijn, zolang je er bewust mee omgaat. Enkele tips:

Gebruik het alleen voor geplande aankopen, niet voor impulsshopping.
Zet een herinnering in je agenda om de betaling tijdig te doen.
Beperk je tot één BNPL-dienst, zodat je overzicht behoudt.
Wees eerlijk tegenover jezelf: als je het nu niet kan betalen, kan je het later waarschijnlijk ook niet.
Hou een maandbudget bij zodat je weet welke uitgaven nog komen.

Een systeem in beweging

BNPL is nog vrij nieuw in ons land, maar het groeit snel. Banken en toezichthouders maken zich zorgen over de schuldrisico’s, vooral bij jongeren. In de komende jaren wordt verwacht dat er strengere regels komen rond transparantie en kredietwaardigheidschecks.

Tot die tijd blijft het vooral de verantwoordelijkheid van de consument om voorzichtig te zijn. Achteraf betalen klinkt als een luxe, maar kan je portemonnee duur komen te staan als je niet oplet.