Nieuwe studies leggen een verrassende link tussen voeding en depressie

28 sep , 22:00 • Voeding

Pizza’s uit de diepvries, knapperige chipszakken, frisdranken en zelfs veel ontbijtgranen: allemaal voorbeelden van ultrabewerkt voedsel. Het gaat om producten die niet alleen natuurlijke ingrediënten bevatten, maar ook een cocktail van additieven zoals smaakversterkers, kleurstoffen, zoetstoffen en conserveringsmiddelen. Ze zijn vaak goedkoop, handig en verleidelijk, maar steeds vaker blijkt uit onderzoek dat er een keerzijde aan verbonden is.

Nieuwe alarmbel uit internationale studies

Volgens een recente publicatie in het gerenommeerde tijdschrift JAMA Psychiatry is er een duidelijke link tussen de consumptie van ultrabewerkt voedsel en een verhoogd risico op depressie. Onderzoekers volgden meer dan 30.000 volwassenen gedurende meerdere jaren en zagen dat wie het meeste ultrabewerkt voedsel at, tot wel 50% meer kans had op depressieve symptomen.

Vooral producten met kunstmatige zoetstoffen en frisdranken sprongen eruit als boosdoeners. Die zouden niet alleen het energieniveau beïnvloeden, maar ook het evenwicht in de darmflora verstoren.

Hoe werkt dat precies?

De link tussen voeding en geestelijke gezondheid verloopt langs meerdere wegen:

Ontstekingen in het lichaam: ultrabewerkt voedsel bevat vaak veel suiker, verzadigde vetten en additieven die ontstekingsprocessen aanwakkeren. Chronische ontstekingen worden in verband gebracht met depressieve klachten.
Invloed op de darmen: je darmen bevatten miljarden bacteriën die rechtstreeks communiceren met je hersenen, ook wel de “hersen-darm-as” genoemd. Voeding die die balans verstoort, kan dus ook je stemming beïnvloeden.
Schommelingen in bloedsuiker: frisdranken, snoep en witte bloemproducten zorgen voor pieken en dalen in de bloedsuikerspiegel, wat vermoeidheid en stemmingswisselingen kan veroorzaken.

Niet alleen fysiek, ook mentaal zwaar

Wat opvallend is: het gaat niet enkel om de fysieke effecten. Psychologen benadrukken dat ook het eetgedrag rond ultrabewerkt voedsel meespeelt. Vaak worden deze producten gebruikt als snelle troost of beloning. Dat korte geluksmoment slaat snel om in schuldgevoel of energieverlies, wat op termijn mentale problemen kan versterken.

Wat zeggen experts in België?

Ook Belgische voedingsdeskundigen waarschuwen. Professor Christophe Matthys (KU Leuven) benadrukt dat ultrabewerkt voedsel een steeds groter deel van ons dieet inneemt: “Gemiddeld komt al meer dan 30% van de calorieën die we dagelijks eten uit dit soort producten. Dat is zorgwekkend, zeker als we weten dat ze een effect hebben op zowel ons lichaam als ons brein.”

Het Vlaams Instituut Gezond Leven adviseert daarom al langer om vooral te kiezen voor verse en onbewerkte ingrediënten, met ruimte voor peulvruchten, volle granen, groenten en fruit.

Betekent dit dat we alles moeten schrappen?

Niet per se. Onderzoekers benadrukken dat het gaat om het totaalpatroon. Af en toe een pizza of koekje hoeft geen drama te zijn. Het probleem ontstaat pas wanneer ultrabewerkt voedsel de basis van het voedingspatroon vormt en verse maaltijden verdringt.

Wie vaker zelf kookt, eenvoudige snacks zoals fruit of noten kiest, en frisdrank vervangt door water of thee, kan al veel verschil maken.

Praktische tips om minder ultrabewerkt te eten

Lees etiketten: hoe langer de ingrediëntenlijst, hoe groter de kans dat het ultrabewerkt is.
Kies voor volkoren: brood, pasta en rijst in hun volle vorm zijn voedzamer en zorgen voor stabiele energie.
Plan maaltijden vooruit: zo kom je minder in de verleiding om snel naar kant-en-klare producten te grijpen.
Gezonde swaps: vervang chips door ongezouten noten, frisdrank door bruisend water met citroen.

Een trend die blijft groeien

Met steeds meer studies die dezelfde richting uitwijzen, lijkt het onvermijdelijk dat ultrabewerkt voedsel steeds meer in het vizier komt. Steeds meer landen overwegen waarschuwingen op verpakkingen of zelfs taksen, vergelijkbaar met tabak en alcohol.

Voorlopig ligt de bal echter vooral bij de consument. Bewustzijn groeit, maar gemak blijft verleidelijk. De vraag is hoe we die balans vinden tussen comfort en gezondheid – en vooral hoe we onze mentale gezondheid mee in rekening brengen bij wat er op ons bord ligt.